Co to jest plafon i jak go zamontować? Praktyczny poradnik

Plafon to jedna z najczęściej wybieranych lamp sufitowych. Sprawdza się w niemal każdym pomieszczeniu, nie wymaga skomplikowanego montażu i można łatwo dopasować lampę do dowolnej aranżacji. Jest też bardzo funkcjonalny – pozwala na oszczędność miejsca i równomierne rozprowadzenie światła. Czym dokładnie jest plafon, jakie są jego rodzaje, zalety i wady oraz jak go prawidłowo zamontować? 

Czym jest plafon?

Plafon to lampa montowana bezpośrednio do sufitu (rzadziej do ściany) – to prosta bryła, która nie zawiera żadnych elementów wiszących. Ponieważ ma płaską konstrukcję i przylega do sufitu, zajmuje niewiele miejsca. Będzie więc pasować do niewielkich lub niskich wnętrz, gdzie mogą być funkcjonalnym źródłem światła, a jednocześnie być ozdobą, która nie tworzy wrażenia przytłoczenia.

Plafony to bardzo szeroka grupa produktów – mogą być wykonane z różnych materiałów, i wykorzystywać różne technologie i mieć jedno lub kilka źródeł światła. Najpopularniejsze są plafony tradycyjne (wyposażone w klasyczne oprawy dla żarówek z gwintem E27 lub E14) oraz plafony LED – które zużywają mniej energii, a ich żywotność jest zdecydowanie dłuższa (może być to nawet 50 000 godzin).

Plafony mogą być też wyposażone w funkcje dodatkowe, takie jak czujnik ruchu (automatyczne zapalanie światła) czy opcję regulacji intensywności światła (funkcja ściemniania). 

Czy plafon to dobre rozwiązanie? Najważniejsze zalety

Najważniejszą zaletą plafonu jest wspomniana wcześniej oszczędność miejsca. Typowa lampa tego typu ma wysokość od 5 do 15 cm, podczas gdy klasyczne żyrandole czy lampy wiszące mogą mieć nawet 50 cm i więcej. Tym samym łatwo dopasujesz plafon nawet do bardzo małego pomieszczenia.

Poza oszczędnością miejsca wśród zalet plafonów możemy wymienić:

• Efektywne, równomierne oświetlenie – plafony rozpraszają światło na większą powierzchnię, eliminują ostre cienie i budują komfort wizualny. W przeciwieństwie do reflektorów czy lamp kierunkowych, emitują światło w szerokim kącie, często wynoszącym od 120° do 180°.
• Możliwość dopasowania do każdej aranżacji – dostępne są w wielu wzorach i są wykonane z wielu materiałów, dzięki czemu można je dopasować do każdej aranżacji – zarówno w nowoczesnych, jak i klasycznych przestrzeniach.
• Energooszczędność – co dotyczy szczególnie plafonów LED, które zużywają mniej energii i (jak już wspomnieliśmy) działają zdecydowanie dłużej niż tradycyjne żarówki. Standardowe plafony LED o mocy 20-30 W są w stanie zastąpić tradycyjne żarówki o mocy 100 W, co pozwala na zmniejszenie zużycia energii nawet o 80%.

Dodatkowo brak zwisających elementów (a także fakt, że górna część lampy przylega do sufitu) minimalizuje problem osadzania się kurzu. Dzięki gładkiej powierzchni kloszy i obudów, czyszczenie plafonów jest znacznie prostsze niż lamp z wieloma elementami dekoracyjnymi.

Niektóre cechy plafonów można uznać za wadę

W porównaniu do klasycznych żyrandoli plafony mogą wydawać się mniej efektowne. Brak ozdobnych elementów i prosta konstrukcja sprawiają, że nie zawsze pasują do wnętrz w stylu glamour lub klasycznym. W małym pomieszczeniu mogą się też „gubić”. Jednocześnie warto wiedzieć, że współczesne plafony to bardzo szeroka grupa produktów, która obejmuje także duże lampy wyposażone w kilka źródeł światła.

Za wady można uznać też brak kierunkowego światła – konstrukcja plafonów zwykle wyklucza możliwość zmiany kierunku światła, dlatego nie nadają się do precyzyjnego doświetlania konkretnych stref. Jednocześnie warto pamiętać, że po prostu nie jest to funkcja, dla jakiej płaska lampa typu plafon została zaprojektowana.

Z kolei w przypadku plafonów LED brak możliwości wymiany diod oznacza konieczność wymiany całej lampy po kilku latach. Średnia trwałość plafonów LED wynosi od 30 000 do 50 000 godzin, co przekłada się na 8-15 lat użytkowania przy codziennym korzystaniu przez 8 godzin dziennie.

Jak zamontować plafon? Instrukcja krok po kroku

Montaż plafonu zwykle jest relatywnie prosty i zwykle zajmuje kilka-kilkanaście minut. Pamiętaj! Jeśli nie masz wiedzy i doświadczenia w pracy z instalacją elektryczną, dla własnego bezpieczeństwa skorzystaj z pomocy elektryka. Nieprawidłowy montaż może prowadzić do zwarcia lub porażenia prądem. Zaleca się także korzystać z rękawiczek izolujących i obuwia antypoślizgowego.

Pamiętaj też, że każda lampa jest inna i jej montaż może przebiegać inaczej niż w scenariuszu przedstawionym poniżej. Przed rozpoczęciem prac przeczytaj dokładnie instrukcję obsługi, a w razie wątpliwości skontaktuj się ze sprzedawcą lub producentem. Przetestuj też lampę, zanim rozpoczniesz prace instalacyjne.

Oto najważniejsze kroki związane z montażem plafonu: 

Krok 1 – wyłącz zasilanie

To bardzo ważne! Zanim rozpoczniesz montaż, wyłącz napięcie w obwodzie elektrycznym. Możesz to zrobić na tablicy rozdzielczej, wyłączając odpowiedni bezpiecznik. Dla pewności sprawdź miernikiem, czy przewody są pozbawione napięcia.

Krok 2 – przygotuj miejsce montażu

1. Jeśli zastępujesz starą lampę, usuń ją ostrożnie, zwracając uwagę na przewody.
2. W przypadku nowej instalacji, zaznacz miejsca nawiercenia otworów dla kołków montażowych (więcej szczegółów prawdopodobnie znajdziesz w instrukcji montażu dołączonej do lampy).

Krok 3 – podłącz przewody

1. W plafonach tradycyjnych podłącz przewody do oprawy E27/E14.
2. W plafonach LED podłącz przewody do wbudowanej kostki elektrycznej (N – przewód neutralny, L – przewód fazowy).
3. W plafonach z czujnikiem ruchu podłącz przewód ochronny (PE), jeśli model tego wymaga.
4. W przypadku plafonów LED z kostką elektryczną należy upewnić się, że kostka jest kompatybilna z napięciem w instalacji.

Krok 4 – zamontuj plafon na suficie

1. Przymocuj uchwyt montażowy do sufitu za pomocą kołków rozporowych.
2. Umieść plafon na uchwycie i dokręć śruby mocujące.
3. Upewnij się, że lampa jest stabilnie zamontowana i nie przesuwa się.

Po zakończeniu montażu pozostaje sprawdzenie, czy wszystko działa tak, jak powinno. Włącz bezpiecznik i sprawdź, czy plafon działa prawidłowo. Jeśli lampa nie świeci, upewnij się, że przewody są prawidłowo podłączone.